สมุนไพรราชดัด มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า กาจับหลัก เท้ายายม่อมน้อย มะขี้เหา มะดีควาย ยาแก้ฮากขม (เชียงใหม่), พญาดาบหัก (ตราด), ดีคน (อุบลราชธานี), เพี้ยฟาน เพียะฟาน (นครราชสีมา, ขอนแก่น), สอยดาว (จันทบุรี), เพียะฟาน (นครศรีธรรมราช), มะลาคา (ปัตตานี), ฉะดัด (สุราษฎร์ธานี), กาจับหลัก (ภาคเหนือ), ดีคน (ภาคกลาง), กะดัด ฉะดัด (ภาคใต้), โค้วเซียมจี๊ (จีน), ขู่ เซินจื่อ ยาต๋านจื่อ ยาต่านจื่อ อ้ะต๋าจี้ (จีนกลาง) เป็นต้น] ส่วนชื่อของเครื่องยา (ผล) คือ Fructus Bruceae
สรรพคุณของราชดัด
ผลมีรสขม ใช้เป็นยาแก้กระษัย บำรุงธาตุ ทำให้เจริญอาหาร (ผล) ส่วนเมล็ดใช้เตรียมเป็นยาคุมธาตุ บำรุงธาตุ (เมล็ด) ช่วยต่อต้านมะเร็ง (เมล็ด) ทั้งต้นใช้ต้มกับน้ำกินเป็นยาแก้ตัวเหลือง ตาเหลือง (ทั้งต้น) ผลมีสรรพคุณแก้ลมวิงเวียน (ผล) ตำราการแพทย์แผนจีนจะใช้ผลประมาณ 0.5-2 กรัม นำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาขับพิษร้อน (ผล) ใช้เป็นยาขับพิษ ขับน้ำชื้น (ไม่ระบุส่วนที่ใช้ว่าเป็นส่วนใด ระหว่างผล เมล็ด ใบและราก) ตำรับยาสมุนไพรพื้นบ้านจังหวัดอุบลราชธานีจะใช้รากราชดัดเข้ายากับนางแซงแดง ฝนกับน้ำกินเป็นยาแก้พิษไข้ ผิดสำแดง (ราก) ต้น ราก ผล และเมล็ดมีรสขม ใช้เป็นยาแก้ไข้ แก้ไข้มาลาเรียชนิดฟัลซิพารัม ตำรายาแก้ไข้มาลาเรีย ไข้จับสั่น ระบุให้ใช้ผลราชดัด 10 ลูก นำมาห่อด้วยเนื้อลำไยแห้ง ใช้รับประทานวันละ 3 ครั้ง หลังจากรับประทานติดต่อกันเป็นเวลา 3 วัน จะพบว่ามีอาการดีขึ้น และหลังจากรับประทานติดต่อกันถึง 5 วัน อาการจะดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัดหรือเกือบหายเป็นปกติ (ต้น, ราก, ผล, เมล็ด, ทั้งต้นและเมล็ด) รากมีรสขม ใช้เคี้ยวอมหรือเคี้ยวร่วมกับหมากเป็นยาแก้อาการไอ (ราก) ช่วยแก้อาการหาวเรอ (ผล)
ลักษณะของราชดัด
ต้นราชดัด จัดเป็นไม้พุ่มหรือไม้ยืนต้นขนาดเล็ก มีความสูงได้ประมาณ 2-4 เมตร เปลือกลำต้นเรียบเป็นสีขาวปนเทา ทั้งต้นมีขนสีเหลืองปกคลุมหนาแน่น ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด ในประเทศพบได้ทุกภาค โดยมักขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าโปร่ง และในพื้นที่ค่อนข้างโล่งในป่าเต็งรัง ที่ความสูงต่ำกว่า 450 เมตร จากระดับน้ำทะเล
ผลราชดัด
ผลราชดัด ผลเป็นผลสดแบบมีเนื้อ ออกผลเป็นพวงหรือเป็นกลุ่ม ประมาณ 1-4 ผล ลักษณะของผลเป็นรูปกลม ขนาดเล็ก ยาวประมาณ 4 มิลลิเมตร ผิวผลเรียบเป็นมัน ไม่ขรุขระ เปลือกผลแข็ง ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีดำหรือสีน้ำตาลดำ คล้ายเมล็ดมะละกอแห้ง ภายในมีเมล็ดเดี่ยว เมล็ดมีลักษณะกลมหรือเป็นรูปไข่ ผิวเมล็ดเรียบเป็นมันมีสีเหลืองอ่อนหรือสีน้ำตาล มีรสขมจัด
